Een bespreking van arrest Hoge Raad, 20 november 2009, Lego Nederland B.V. c.s Mega Brands Inc c.s.
Het succes van LEGO is onovertroffen. Wie is er niet met LEGO opgegroeid? Als je als kind aan het paradijs denkt, dan denk je aan LEGOLAND. Voor wie LEGO niet kent: LEGO brengt voor kleine kinderen DUPLO bouwsteentjes op de markt en voor de grotere kinderen LEGO bouwsteentjes. Zoals elk succesvol product werd LEGO dan ook al snel nagemaakt. LEGO kon daar vanwege een octrooi op de bouwsteentjes jarenlang succesvol tegen optreden. Vandaar ook dat een klein doosje met LEGO al snel € 12,= kost. Sinds een paar jaar is het octrooi op de LEGO bouwsteentjes verlopen Mega Brands Europe NV/SA brengt nu onder de merknaam MEGABLOKS MINI en MAXI bouwsteentjes op de markt. De MINI bouwsteentjes komen in uiterlijk en vormgeving vrijwel overeen en zijn compatibel met DUPLO; MICRO met LEGO. De vraag is nu of MEGABLOKS deze vrijwel identieke bouwsteentjes op de markt mag brengen? LEGO zal er natuurlijk alles aan doen om concurrenten die een graantje mee willen pikken van het succes van LEGO van de markt te weren.
Octrooi
Vroeger had LEGO zoals gezegd een octrooi op de bouwsteentjes. Het octrooi beschermde de uitvinding van Lego om buisjes aan de onderkant van een legosteen te maken die precies pasten tussen de noppen aan de bovenkant van een legosteen. Het octrooi van LEGO is verlopen. Als een octrooi verlopen is, mag iedereen de uitvinding in beginsel namaken. Echter, ook dan kan het namaken van andermans product nog onrechtmatig zijn; er kan sprake zijn van bijvoorbeeld merkinbreuk of “slaafse nabootsing”. Merkinbreuk is in deze zaak niet aan de orde. MEGABLOKS, MINI en MACRO lijken niet op LEGO. De vraag is nu of er sprake is van “slaafse nabootsing” van de LEGO bouwsteentjes door MEGABLOKS.
De hoofdregel bij “slaafse nabootsing” is dat je een product dat niet (meer) door een recht van intellectuele eigendom (merkrecht, auteursrecht, modelrecht, octrooi) wordt beschermd mag namaken, maar je moet wel afwijken van het originele product daar wat dat kan.
Toen LEGO in 2003 geconfronteerd werd met de MEGABLOKS bouwsteentjes is zij meteen bij de Rechtbank Breda een procedure begonnen, stellende dat MEGABLOKS de LEGO bouwsteentjes slaafs nabootst. Op 20 november 2009 is er een einde gekomen aan deze procedure. De Hoge Raad, het hoogste rechtsorgaan in Nederland, heeft op 20 november jl. uitgemaakt dat MEGABLOKS de steentjes mocht nabootsen. Kort gezegd overweegt de Hoge Raad als volgt:
1) bij potentiële kopers van constructiespeelgoed (zoals LEGO) bestaat een behoefte aan compatibiliteit en uitwisselbaarheid met het bestaande en wijdverbreide Lego-systeem.
2) een bij afnemers van de producten constructiespeelgoed bestaande behoefte aan standaardisatie kan een rechtvaardiging kan zijn voor het verwarringwekkend nabootsen van een product.
3) de behoefte tot standaardisatie neemt niet weg dat de nabootser ondanks de als gevolg van de aanpassing aan de standaard bestaande gelijkheid van beide producten nog steeds alles dient te doen wat redelijkerwijs mogelijk en nodig is om te voorkomen dat er gevaar voor verwarring ontstaat of vergroot wordt. Wordt deze verplichting nageleefd dan staan gevaar voor verwarring niet in de weg aan rechtmatige nabootsing.
4) de uiterlijke verschillen tussen de steentjes van Mega Brands en die van Lego - de kleur en de (plaats van de) naamsvermelding – zijn voldoende om, gegeven de bij de potentiële kopers bestaande behoefte bouwsteentjes te verkrijgen die naar maatvoering en uiterlijk passen op/bij de steentjes die men al bezit, het gevaar van nodeloze verwarring te voorkomen. Van nodeloos verwarringsgevaar veroorzaakt door Mega Brands is geen sprake.
De moraal van het verhaal
De moraal van het verhaal? Indien er een behoefte in de markt bestaat aan standaardisatie (compatibiliteit en uitwisselbaarheid) dan mogen bij het nabootsen van een product dat niet (langer) wordt beschermd door een intellectuele-eigendomsrecht die “standaarden” worden overgenomen. Echter ook dan is de nabootser verplicht om verwarring zo veel mogelijk te voorkomen. De norm is: nodeloos verwarringsgevaar mag niet.
Een link naar het arrest is hier te vinden: www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BJ6999
Quirijn Meijnen
advocaat
intellectuele eigendom & media recht
Geen opmerkingen:
Een reactie posten